กิจกรรม11

                                               แผนการการจัดการเรียนรู้

เรื่อง    การเมืองการปกครองสมัยอยุธยา                     เวลา  3  ชั่วโมง

วันที่_______  เดือน__________________  พ.ศ._______

สาระสำคัญ

      การเมืองการปกครองสมัยอยุธยาเป็นลักษณะการปกครองแบบสมบูรณาญาสิทธิราชย์
พระมหากษัตริย์ทรงดำรงฐานะเป็นสมมติเทพที่มีอำนาจสูงสุด ตลอดสมัยอยุธยาการปกครองได้ผ่านการปรับปรุงเปลี่ยนแปลงหลายครั้งเพื่อให้เหมาะสมกับสถานการณ์ในแต่ละยุคสมัย ซึ่งทำให้
อาณาจักรอยุธยาเป็นอาณาจักรที่เข้มแข็งที่สุดในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้

ผลการเรียนรู้ที่คาดหวัง

             1.   บอกลักษณะและรูปแบบการเมืองการปกครองสมัยอยุธยาได้

             2.   บอกสาเหตุของความเสื่อมของอาณาจักรอยุธยาจนกระทั่งเสียกรุงศรีอยุธยาได้

เนื้อหาสาระ

                       1.   ลักษณะการเมืองสมัยอยุธยา

             2.   การปกครองสมัยอยุธยา

             3.   รูปแบบการปกครองสมัยอยุธยา

             4.   ความเสื่อมของอาณาจักรอยุธยา

             5.   การเสียกรุงศรีอยุธยา

กระบวนการจัดการเรียนรู้

การจัดการเรียนรู้ครั้งที่ 8 ลักษณะการเมืองการปกครองสมัยอยุธยา เวลา 2 ชั่วโมง

ขั้นนำ       1.   ให้นักเรียนทำแบบทดสอบก่อนเรียน

              2.   ครูนำบัตรคำคำว่า สมมติเทพ มาติดบนกระดานแล้วซักถามนักเรียนว่าคำนี้มี
ความหมายเกี่ยวกับอะไร

              3.   แจ้งผลการเรียนรู้ที่คาดหวัง

ขั้นสอน    4.   ให้นักเรียนแบ่งกลุ่ม กลุ่มละ 4 คน ศึกษาเนื้อหาจากหนังสือเรียนสาระการเรียนรู้
พื้นฐาน ประวัติศาสตร์ ม.2 ของสำนักพิมพ์วัฒนาพานิช

              5.   หลังจากที่ศึกษาเนื้อหาจบ ให้นักเรียนแต่ละกลุ่มตั้งคำถามจำนวน 5 ข้อ จากนั้น
ครูสุ่มตัวอย่างให้นักเรียนออกมาถามคำถามเพื่อนกลุ่มอื่น โดยให้ยกมือตอบจนครบทุกกลุ่ม แล้วสรุปคะแนน กลุ่มที่มีคะแนนสูงสุดชนะ

               6. ครูให้รางวัลหรือคำชมเชยกลุ่มที่ชนะ

               7. ครูอธิบายถึงพัฒนาการของสถาบันพระมหากษัตริย์ไทย ซึ่งมีลักษณะเป็นพ่อเมืองมาเป็นลักษณะเป็นสมมติเทพ อธิบายถึงธรรมเนียมประเพณีที่แสดงให้เห็นถึง
พระมหากษัตริย์ในฐานะสมมติเทพ และอธิบายถึงเอกลักษณ์พระมหากษัตริย์ไทย

                 8. แบ่งนักเรียนออกเป็น 3 กลุ่ม เพื่อศึกษาค้นคว้า ทำรายงานและให้ตัวแทนแต่ละกลุ่มออกมารายงานหน้าชั้น โดยให้

             กลุ่มที่ 1    ศึกษาค้นคว้าเรื่อง การปกครองสมัยอยุธยาตอนต้น

            กลุ่มที่ 2 ศึกษาค้นคว้าเรื่อง การปกครองสมัยอยุธยาตอนกลาง

           กลุ่มที่ 3 ศึกษาค้นคว้าเรื่อง การปกครองสมัยอยุธยาตอนปลาย

                 9.เชิญวิทยากรผู้ทรงคุณวุฒิมาบรรยายหรืออภิปรายเรื่อง การเมืองการปกครองสมัยอยุธยา                                                                                      

              10.ให้นักเรียนแต่ละคนเขียนแผนที่ความคิดเกี่ยวกับการปกครองในสมัยอยุธยา               

ขั้นสรุป    11. ครูและนักเรียนร่วมกันสรุปเนื้อหา

การจัดการเรียนรู้ครั้งที่ 9 ความเสื่อมและการเสียกรุงศรีอยุธยา   เวลา 1 ชั่วโมง

ขั้นนำ      1.   ครูซักถามนักเรียนว่าสาเหตุของความเสื่อมและการเสียกรุงศรีอยุธยามีอะไรบ้าง

ขั้นสอน    2.   ครูเขียนคำตอบบนกระดาน แล้วครูอธิบายเพิ่มเติม

             3.   ครูและนักเรียนร่วมกันอภิปรายและแสดงความคิดเห็นถึงสาเหตุของการสิ้นสุดของอาณาจักรอยุธยา

                   4.   ครูใช้แผนที่ประกอบการอธิบายเกี่ยวกับการเสียกรุงศรีอยุธยา จากนั้นขออาสาสมัครนักเรียนออกมาเล่าเกี่ยวกับการเสียกรุงศรีอยุธยาครั้งที่ 1 และ 2 ว่ามีสาเหตุมาจากอะไร เมื่อเล่าจบครูและเพื่อนปรบมือให้กำลังใจ

                   5.   ให้นักเรียนแบ่งออกเป็นกลุ่ม กลุ่มละ 3–5 คน จากนั้นให้แต่ละกลุ่มส่งตัวแทน
ออกมาจับซองคำถามที่ครูเตรียมไว้ กลุ่มละ 1 คำถาม

                   6.   ให้นักเรียนภายในกลุ่มช่วยกันคิดหาคำตอบ โดยศึกษาจากหนังสือเรียนและหนังสืออ่านเพิ่มเติมที่ครูเตรียมไว้ให้ แล้วเขียนคำตอบลงในกระดาษเปล่า ตัวอย่างคำถาม เช่น

                            1)  ปัจจัยที่ทำให้อาณาจักรอยุธยาเสื่อมมีอะไรบ้าง

                            2)  การเสียกรุงศรีอยุธยาทั้ง 2 ครั้ง มีสาเหตุมาจากอะไร

                            3)  ความอ่อนแอทางการเมืองและการทหารเป็นสาเหตุสำคัญที่ทำให้เสียกรุงศรีอยุธยาจริงหรือไม่ อย่างไร

                  7. ให้ตัวแทนแต่ละกลุ่มออกมาตอบคำถามที่ได้ไปศึกษาหน้าชั้นเรียน และครูอธิบาย
เพิ่มเติม

                  8.   ให้นักเรียนทำแบบทดสอบหลังเรียน

ขั้นสรุป         9.   ครูและนักเรียนร่วมกันสรุปเนื้อหา

สื่อการเรียนรู้

             1.   บัตรคำ

             2.   แผนที่อาณาจักรอยุธยา

             3.   ใบงาน

             4.   หนังสือเรียนสาระการเรียนรู้พื้นฐาน ประวัติศาสตร์ ม.2 ของสำนักพิมพ์วัฒนาพานิช

การวัดและประเมินผลการเรียนรู้

             1.   วิธีวัด

                   –   สังเกตการตอบคำถาม

                   –   สังเกตพฤติกรรมกลุ่ม

                   –   สังเกตพฤติกรรมรายบุคคล

                   –   การทำใบงาน

                   –   ทำแบบทดสอบก่อนและหลังเรียน

             2.   เครื่องมือวัด

                   –   แบบประเมินพฤติกรรมกลุ่ม

                   –   แบบประเมินพฤติกรรมรายบุคคล

                   –   ใบงาน

                   –   แบบทดสอบก่อนและหลังเรียน

กิจกรรมเสริมการเรียนรู้

          ให้นักเรียนอภิปรายในหัวข้อ ลักษณะประชาธิปไตยที่พบในการปกครองของสมเด็จพระ-บรมไตรโลกนาถ

บันทึกผลการจัดการเรียนรู้

1.         ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน

             2.   ปัญหาอุปสรรค

             3.   ข้อเสนอแนะเพิ่มเติม

                                                                                                    ลงชื่อ

             (ผู้สอน)

        ใบงานที่ 1       ลักษณะการเมืองการปกครองสมัยอยุธยา

ผลการเรียนรู้ที่คาดหวัง

             อธิบายลักษณะการเมืองการปกครองสมัยอยุธยาได้

แนวทางการปฏิบัติ

             ให้นักเรียนเติมคำลงในแผนภูมิการปกครองสมัยอยุธยาตามโครงสร้างที่กำหนดให้ถูกต้อง

พระมหากษัตริย์

การปกครองส่วนกลาง

กรมเวียง

กรมวัง

กรมคลัง

กรมนา

การปกครองส่วนภูมิภาค

เมืองหน้าด่าน

เมืองชั้นใน

เมืองชั้นนอก

เมืองประเทศราช

ลงชื่อ

                                                                                                                         (ผู้ปฏิบัติงาน)

วันที่  เดือน  พ.ศ.

          ใบงานที่ 2     รูปแบบการปกครองสมัยอยุธยา

ผลการเรียนรู้ที่คาดหวัง

                อธิบายรูปแบบการปกครองสมัยอยุธยาได้

แนวทางการปฏิบัติ

             ให้นักเรียนตอบคำถามต่อไปนี้แล้ววงกลมล้อมรอบคำที่ถูกต้องในตาราง

    1. หัวเมืองที่ถัดจากเมืองลูกหลวงออกไป คือ หัวเมืองชั้นใน

    2. ผู้มีหน้าที่ดูแลรักษาพระราชสำนักและพิจารณาพิพากษาคดี คือ ขุนวัง

    3. เมืองลูกหลวงตั้งอยู่รอบราชธานี 4 ทิศ เรียกอีกอย่างหนึ่งว่า เมืองหน้าด่าน

    4. สมัยพระบรมไตรโลกนาถ กรมคลังเปลี่ยนเป็น โกษาธิบดี

    5. ตำแหน่งที่ดูแลข้าราชการฝ่ายพลเรือนเรียกว่า สมุหนายก

    6. พระยายมราชอินทราบดีศรีชัยบริรักษ์โลกากร เรียกสั้น ๆ ว่า ออกญายมราช

    7. สมัยพระบรมไตรโลกนาถเปลี่ยนกรมนาเป็น เกษตราธิการ

    8. ในสมัยอยุธยาเมืองสุโขทัยจัดเป็น เมืองประเทศราช

    9. สมัยอยุธยาตอนต้นได้จัดการปกครองแบบเขมร คือ จตุสดมภ์

  10. ออกญาโกษาธิบดีมีตราประจำตำแหน่ง คือ ตราบัวแก้ว

ทำตารางไขว้

ลงชื่อ

                                                                                                                         (ผู้ปฏิบัติงาน)

วันที่  เดือน  พ.ศ.

แบบทดสอบก่อนและหลังเรียน

คำชี้แจง ให้นักเรียนเลือกคำตอบที่ถูกต้องที่สุดเพียงคำตอบเดียว

    1.  อาณาจักรอยุธยามีการปกครองแบบใด

          ก     คณาธิปไตย

          ข     ประชาธิปไตย

          ค     พ่อปกครองลูก

          ง     สมบูรณาญาสิทธิราชย์

    2.  การจัดการปกครองแบบจตุสดมภ์เริ่มใช้สมัยอยุธยาในรัชกาลใด

          ก     สมเด็จพระเพทราชา

          ข     สมเด็จพระรามาธิบดีที่ 1

          ค     สมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ

          ง     สมเด็จพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศ

    3.  เมืองใดที่ต้องส่งเครื่องราชบรรณาการมาถวายพระมหากษัตริย์ที่ราชธานี

          ก     เมืองชั้นใน

          ข     เมืองชั้นนอก

          ค     เมืองประเทศราช

          ง     เมืองพระยามหานคร

    4.  ในสมัยอยุธยาตอนต้นมีการจัดการปกครองแบบใด

          ก     การปกครองส่วนกลาง ส่วนหัวเมือง

          ข     การปกครองส่วนกลาง ส่วนภูมิภาค ส่วนท้องถิ่น

          ค     การปกครองส่วนหัวเมือง ส่วนกลาง เมืองประเทศราช

          ง     หัวเมืองชั้นใน หัวเมืองชั้นนอก เมืองประเทศราช

5. กรมที่ทำหน้าที่ดูแลรักษาพระราชทรัพย์และผลประโยชน์ของราชอาณาจักรคือกรมใด

          ก     กรมวัง

          ข     กรมนา

          ค     กรมคลัง

          ง     กรมเวียง

    6.  ในสมัยอยุธยาตอนต้นมีการจัดการปกครอง แบบใด

          ก     แบบรัฐสภา

          ข     แบบจตุสดมภ์

          ค     แบบส่วนกลาง

          ง     แบบส่วนภูมิภาค

    7. หัวเมืองชั้นนอกประกอบด้วยเมืองใดบ้าง

          ก     เขมร สุโขทัย สุพรรณบุรี

          ข     ทวาย ปราจีนบุรี พรหมบุรี

          ค     นครนายก ลพบุรี พระประแดง

          ง     ไชยา  ตะนาวศรี นครศรีธรรมราช

    8. อิทธิพลทางด้านกฎหมายที่สำคัญ ที่อยุธยารับมาจากอินเดียคืออะไร

          ก     จตุสดมภ์

          ข     พระไตรปิฎก

          ค     พระธรรมวินัย

          ง     พระธรรมศาสตร์

    9. ออกญามหาเสนามีตราประจำตำแหน่งเป็นอะไร

          ก     ตราบัวแก้ว

          ข     ตราพระคชสีห์

          ค     ตราพระราชสีห์

          ง     ตราเทพยดาทรงพระโค

  10.  ในสมัยสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ ใครมีหน้าที่ดูแลรักษาความสงบเรียบร้อยในราชธานี  

          ก     กรมวัง                 ค    กรมคลัง

          ข     กรมนา                 ง    กรมเวียง

  11.  หัวเมืองชั้นโทในสมัยสมเด็จพระมหาธรรมราชาธิราชได้แก่เมืองใดบ้าง

          ก     จันทบุรี พัทลุง ชุมพร

          ข     พิจิตร นครสวรรค์ พิชัย

          ค     สวรรคโลก กำแพงเพชร

          ง     พิษณุโลก นครศรีธรรมราช

12. การปรับปรุงการปกครองในสมัยพระบรม-ไตรโลกนาถ มีหลักการสำคัญอย่างไร

          ก     การรวมอำนาจเข้าสู่ศูนย์กลาง

          ข     การกระจายอำนาจจากศูนย์กลาง

          ค     การแบ่งแยกอำนาจฝ่ายทหารและพลเรือนออกจากกัน

          ง     ถูกทั้งข้อ ก และ ค

13. เหตุใดพระบรมไตรโลกนาถจึงทรงยกเลิกเมืองลูกหลวงและให้มีฐานะเป็นเพียง
เมืองชั้นจัตวา

          ก     เสียงบประมาณในการดูแล

          ข     มักจะถูกข้าศึกรุกรานเสมอ

          ค     ป้องกันการแย่งชิงราชสมบัติ

          ง     ยากแก่การควบคุมดูแลเพราะอยุธยามีอาณาเขตกว้างขวาง

  14.  สาเหตุข้อใดที่ทำให้การแยกทหารออกจากพลเรือนโดยเด็ดขาดในสมัยอยุธยาไม่ประสบผลสำเร็จ

          ก     สมุหนายกมีอำนาจมาก

          ข     พระมหากษัตริย์ทรงรวมอำนาจ

          ค     กฎหมายการเกณฑ์ทหารไม่รัดกุม

          ง     ชายไทยทุกคนต้องเป็นทหารเมื่อเกิดสงคราม

15. ปัจจัยภายในที่เป็นสาเหตุความเสื่อมของอาณาจักรอยุธยาคืออะไร

          ก     ปัญหาการสืบราชสมบัติ

          ข     ผลประโยชน์ทางเศรษฐกิจ

          ค     การแก่งแย่งอำนาจของพวกเจ้านายกับขุนนาง

          ง     ถูกทุกข้อ